پيکار غرب با ايران با پيکان «اخلاق و معنويت»

انقلاب اسلامی مردم ایران که حالا ۴۰ ساله شده و قدم در راه دهه پنجم حیات خود گذاشته، آنطور که امام امت بار‌ها و بار‌ها به تعابیر مختلف تاکید کردند، پیش و بیش از آنکه برای نان و نام انسان‌ها باشد، برای تقویت اخلاق و معنویت آن‌ها بوده و اساساً یک «انقلاب فرهنگی» است. انقلاب اسلامی با همه هزینه‌های داده شده برای آن، بزرگترین پدیده قرن حاضر بوده تا در بستر اخلاق و معنویت جامعه مسلمان ایرانی، سایر توانایی‌های آن‌ها هم شکوفا شود و به تدریج و در نهایت، مدینه فاضله‌ای برای اتصال به جامعه آرمانی مهدوی تشکیل شود. شاید در نگاه نخست، این حرف‌ها کمی شعارگونه به نظر برسد، اما از این واقعیت نمی‌توان صرفنظر کرد که جامعه ایرانی، جامعه‌ای مسلمان و پایبند به آموزه‌ها و مکارم اسلامی است و «اخلاق» نیز روح حاکم بر آموزه‌های این دین است؛ همانطور که نبی مکرم اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) هدف از بعثت خود را «کامل کردم مکارم اخلاقی» بیان کردند، بنابراین انقلاب کردن در چنین جامعه‌ای و با چنین دین و آیینی، نمی‌تواند و نباید به دور از این هدف باشد که چراغ «معنویت و اخلاق» مردم فروزان‌تر شود. در تمام این ۴۰ سال هم، در تمام بحران‌ها و مشکلات اعم از ترور و آشوب، جنگ تحمیلی و تحریم اقتصادی و تهاجم فرهنگی، کشش‌های اخلاقی و معنوی مردم یک پای ثابت عزم و اراده آن‌ها برای مقابله با مشکلات و قدم زدن در مسیر آینده بوده است و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران، بعد از این هم اگر قوه اخلاق و معنویت در جامعه ایرانی زنده باشد، راحت‌تر می‌توان بر مشکلات غلبه کرد.

در چنین فضایی و با توجه به این واقعیت انکارناپذیر، رهبر معظم انقلاب در بیانیه اخیرشان که با عنوان «گام دوم انقلاب» و در آغاز دهه پنجم انقلاب اسلامی صادر کردند، یک توصیه از هفت توصیه راهبردی خود به مردم و به ویژه جوانان را توجه به «اخلاق و معنویت» قرار دادند. رهبر معظم انقلاب در این بخش از بیانیه‌شان ابتدا معنویت و اخلاق را اینطور تعریف کردند؛ «معنویت به معنی برجسته کردن ارزش‌های معنوی از قبیل: اخلاص، ایثار، توکل، ایمان در خود و در جامعه است و اخلاق به معنی رعایت فضیلت‌هایی، چون خیرخواهی، گذشت، کمک به نیازمند، راستگویی، شجاعت، تواضع، اعتماد به نفس و دیگر خلقیات نیکو است». ایشان در همین بخش با تأکید بر اینکه «معنویت و اخلاق، جهت‌دهنده همه حرکت‌ها و فعالیت‌های فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه است» این نکته تأمل‌برانگیز را گوشزد کردند که «بودن آنها، محیط زندگی را حتی با کمبود‌های مادی، بهشت می‌کند و نبودن آن حتی با برخورداری مادی، جهنم می‌آفریند». اما بخش اصلی و راهبردی توصیه رهبر انقلاب در حوزه «معنویت و اخلاق» این نکته بود که «ابزار‌های رسانه‌ای پیشرفته و فراگیر، امکان بسیار خطرناکی در اختیار کانون‌های ضدمعنویت و ضداخلاق نهاده است و هم‌اکنون تهاجم روزافزون دشمنان به دل‌های پاک جوانان و نوجوانان و حتی نونهالان با بهره‌گیری از این ابزار‌ها را به چشم خود می‌بینیم» و در نهایت، نیز بر وظیفه توأمان مردم و مسئولان برای برنامه‌ریزی و مقابله در این زمینه تأکید کردند.

آفات پیش‌روی «معنویت و اخلاق» در جامعه امروز

حالا پرسش اصلی اینجاست که درخت معنویت و اخلاق جامعه امروز بیشتر در معرض کدام آفت‌ها قرار دارد و برای جلوگیری از بیماری، چه باید کرد؟ شاید دیگر کمتر کسی امروز تردید داشته باشد که «میدان دادن بی‌محابا به رسانه‌های نوین و البته کنترل نشده»، سم مهلک اخلاق و معنویت به ویژه در کانون خانواده‌ها و جوانان آنهاست. رشد و پیشرفت فناوری‌های ارتباطی و مجازی، یک فرصت برای بشر است تا در سایه آن، زندگی را راحت‌تر و پویایی خود را ممکن‌تر کند، اما مشکل از جایی شروع می‌شود که از یکطرف، فرهنگ صحیح استفاده از رسانه و فضای مجازی در بدنه اجتماع جا نیفتد و از سوی دیگر، نهاد‌های مسئول در این حوزه، بخاطر منافع زودگذر سیاسی و هیجانات مخرب انتخاباتی، این فضا را به حال خود رها کرده و از زیر بار وظیفه نظارتی و سیاستگذاری و در یک کلام پالایش فضای مجازی شانه خالی کنند؛ آنهم در حالی که امروز حتی کشور‌های غربی هم به این باور رسیده‌اند که حکومت در قبال خوراک معنوی و مجازی مردمانش مسئول است و اگر جامعه را بدون پشتیبان، در برابر امواج رسانه‌ای و مجازی به حال خودش رها کند، در برابر نسل امروز و فردا پاسخی نخواهد داشت.

درک این مسئله وقتی بیشتر میسر می‌شود که بدانیم، بر اساس اعلام رئیس رسانه ملی در سال گذشته، تعداد شبکه‌ها و کانال‌های ضد دین و اخلاق از ۲۶۰ مورد هم عبور کرده است! در کنار این عامل مهم و راهبردی، باید به «خطر اباحه‌گری و دور شدن از مبانی بنیادین تفکر دینی و معنوی» هم اشاره کرد که در تکمیل عامل قبل، به تدریج فضای تعارف بر سر اصول و زیربنا‌ها را شکل می‌دهد و منجر به «مسخ ارزش‌های اخلاقی» در گذر زمان می‌شود. این دو عامل مخرب وقتی محکم‌تر به هدف می‌خورد و ریشه‌های اخلاق و معنویت را سست می‌کند که بدنه جامعه اسلامی، «بی‌عملی متولیان امور و یکسان نبودن حرف و عمل آنها» را هم ببیند و همین کافی است تا کار برای دلسوزان و فعالان حوزه فرهنگی و دینی سخت‌تر و پیچیده‌تر شود. در چنین فضایی، شکل‌گیری یک «جهاد رسانه‌ای و مجازی هنرمندانه» که از عمق معارف اسلامی و اخلاقی شکل گرفته باشد، می‌تواند سد راه جبهه مهاجم فرهنگی باشد و در میان‌مدت و بلندمدت، فضای عمومی جامعه دینی را از عطر اخلاق و معنویت، شاداب و بانشاط کند.